|
|
|
|
Случайный отрывок из текста: Райнер Мария Рильке. Истории о Господе Боге. Сказка о Смерти и чужая надпись
Шчаслівая сямейка
Самы вялікі ліст мае, вядома ж, ліст лопуху: прымацуеш яго да грудзей — вось табе і фартушок, а пакладзеш у дождж на галаву — маеш парасончык! Гэтакі лапушысты ён, гэты лопух! І, каб ведалі, ніколі не расце па аднаму, а заўсёды як ужо адзін вырас, то вакол шмат такіх лопухаў уздымаецца — гэтакая шыракалістая раскоша! І ўся гэта забуялая зеляніна — прыдатны харч для смаўжоў! А саміх смаўжоў, белых, вялікіх, спажывае ў якасці ежы з далёкіх часоў важнае панства; са смаўжоў заўсёды гатавалі фрыкасэ, і паны, ласуючыся ім, задаволена цмокалі: «Ах, як смачна!» Яны і папраўдзе ўцямілі сабе, што гэта страшэнна смачна і спажыўна. Дык вось, гэтыя вялікія белыя смаўжы сілкаваліся лопухам, таму і пачалі гэту расліну сеяць людзі. Была адна старая панская сядзіба, дзе ўжо даўно не спажывалі смаўжоў, і яны ўсе павывеліся. А лопух застаўся; ён сабе рос ды рос — і нічым яго нельга было заглушыць; усе алеі, усе градкі пазарасталі лопухам, ды так, што нават сад зрабіўся не садам, а лапушыстым лесам; ніхто б нават не здагадаўся, што некалі тут расла садавіна, калі б там-сям не тырчалі заглушаныя забуялай травой і кустоўем то яблынька, то калючая сліўка. Вось у гэтым лапушыстым лесе і жыла апошняя пара вельмі ўжо старых смаўжоў. Яны і самі не ведалі колькі ім гадоў, але добра памяталі, што раней іх было багата, што яны вельмі старой замежнай пароды і што ўвесь гэты лес быў пасаджаны прынамсі для іх і для іх родзічаў. Старыя смаўжы ніводнага разу не выходзілі са свайго лесу, але ведалі, што дзесьці побач ёсць нешта такое, што называецца панскай сядзібай; там смаўжоў вараць да тае пары, пакуль яны не пачарнеюць, а пасля кладуць на срэбраную талерку. Што было далей, яны не ведалі. Не ведалі яны таксама і нават уявіць сабе не маглі, што значыць зварыцца і ляжаць на срэбранай талерцы; ведалі толькі тое, што гэта так цудоўна і, галоўнае, арыстакратычна! І ні майскі жук, ні жаба, ні дажджавы чарвяк — ніхто з тых, у каго яны пыталіся, ніхто нічога не мог пэўнага сказаць пра гэта: нікому з іх яшчэ не даводзілася быць звараным і ляжаць на той срэбранай талерцы! Што тычыцца саміх сябе, то смаўжы выдатна ведалі, што яны самыя першыя ў свеце, што ўвесь лес расце толькі для іх, а сядзіба існуе толькі для таго, каб яны маглі некалі зварыцца і ляжаць на срэбранай талерцы. Жылі смаўжы ціха, мірна і вельмі шчасліва. Дзяцей у іх не было, і яны ўзялі на выхаванне смоўжыка з простых. Але малы ніяк не хацеў расці — быў жа ён звычайны, простай пароды, але старым, асабліва смаўжысе-маці, усё здавалася, што ён прыкметна падрастае, і яна прасіла смаўжа-тату, калі ён не бачыць гэтага так, то няхай абшчупае ракавінку малога! Бацька шчупаў і ўрэшце згаджаўся з маці. Аднойчы ліў моцны дождж. — Бач, як барабаніць па лісці! — сказаў смоўж-тата. — Ліе і ліе! — сказала смаўжыха-маці. — Вось як пацякло па сцяблу! Будзе тут вільгаці! Адна ўцеха, што ў нас і ў нашага сыночка такія трывалыя хаткі! Не, што ні кажы, а нам даўно больш гадоў, чым каму іншаму на гэтым свеце! Цяпер добра бачна, што мы найпершыя ў свеце! І ў нас з дня нараджэння ёсць свае ўтульныя хаткі, для нас пасаджаны гэты лапушысты лес! А ўсё ж хацелася б дазнацца, ці далёка ён раскінуўся і што там за ім? — Нічога! — сказаў смоўж-тата. — Ужо лепш, як у нас, нідзе не будзе; я ва ўсялякім разе лепшага і не шукаю. — А мне, — сказала мройна смаўжыха-маці, — хацелася б трапіць на сядзібу, зварыцца і ляжаць на срэбранай талерцы. Такім гонарам былі ашчасліўленыя ўсе нашы продкі, і ў тым, згадзіся, ёсць нешта асаблівае! — Сядзіба, напэўна, даўно разбурылася, — сказаў смоўж-тата, — або зарасла лопухам, то і людзям адтуль не выбрацца. Ды чаго так спяшацца? А ты вечна спяшаешся і сынок наш следам за табой. Ён вунь трэці дзень паўзе ўверх па сцяблу; ажно галава кружыцца, як глянеш! — Ну, не бурчы, стары! — сказала смаўжыха-маці. — Ён асцярожненька паўзе. Ён жа наша адзіная ўцеха на старасці гадоў, нам, старым, толькі дзеля яго і застаецца жыць. Але ці думаў ты дзе нам знайсці сыночку жонку? Ты думаеш там, у лопуху, не знойдзецца хто-небудзь з нашага высакароднага роду? — Бяздомныя чорныя смаўжы ёсць, вядома, — сказаў смоўж-тата, — але ж гэта просталюдзіны! Ды і вельмі яны самі сабой занятыя! Можна, урэшце, даручыць гэту справу мурашам: яны вечна шнуруюць то туды, то сюды і, напэўна ж, ведаюць, дзе трэба шукаць жонку для нашага малога гадаванца. — Ведаем, ведаем адну прыгажуню, — сказалі мурашы. — Але наўрад ці падыдзе яна вам, бо тая прыгажуня, калі хочаце ведаць, каралева! — Гэта нічога! — сказалі старыя. — А ці ёсць у яе дом? — Ёсць! Нават палац! — запэўнілі мурашы. — Выдатны мурашнік, а ў ім — семсот хадоў! — Дзякаваць вам! — сказала смаўжыха-маці. — Нашаму сыну няма чаго лезці ў мурашнік! Калі вы не маеце на прыкмеце нікога лепшага, то мы даручым гэту справу камарам: яны лётаюць і днём і ноччу, і пад сонцам і пад дажджом, ведаюць лопухавы лес уздоўж і ўпоперак. — У нас ёсць нявеста для вашага сына! — затрубілі камары. — На агрэставым кусце сядзіць у сваёй хатцы адна маленькая смаўжыха. Крокаў сто адсюль, не больш будзе. Яна жыве зусім адна і мае ўзрост, калі трэба выходзіць замуж. Усяго сто чалавечых крокаў адсюль да яе! — То няхай паўзе сюды! — сказалі старыя. — У сына вунь увесь лопухавы лес, а ў яе ўсяго толькі адзін агрэставы куст. Па смаўжыху-нявесту паслалі. Яна пакіравала ў дарогу і паспяхова дабралася да лопухаў на восьмы дзень падарожжа. Вось што значыць чысціня пароды. Адсвяткавалі вяселле. Шасцёра светлячкоў свяцілі на ўсю моц, а наогул вяселле было вельмі ціхае: старыя не любілі шуму. Затое смаўжыха-маці сказала цудоўную прамову. Бацька гаварыць не здолеў, бо моцна быў узрушаны! І вось старыя аддалі маладым у валоданне ўвесь лопухавы лес, пры гэтым адзначылі тое, што ўсё жыццё гаварылі — лепшага, чым гэты лес, ва ўсім свеце няма нічога, і што, калі маладыя будуць сумленна і высакародна жыць і нагадуюць дзяцей, то некалі ім або іхнім дзецям пашчасціць трапіць на сядзібу: там іх павараць да чарнаты і пакладуць на срэбраную талерку. Пасля старыя запаўзлі ў свае домікі і больш ужо не паказваліся. А маладыя смаўжы пачалі цараваць у лесе і пакінулі пасля сябе багата нашчадкаў. Трапіць жа на сядзібу і легчы на срэбраную талерку ім так і не давялося! Таму яны вырашылі, што сядзіба зусім разбурылася, а ўсе людзі на свеце павымерлі. Ніхто ім не пярэчыў, — значыць, так яно і выйшла. І вось зноў барабаніў дождж па лопуху, забаўляючы смаўжоў, а сонца ззяла, каб зелянеў гэты лопух, і яны былі шчаслівыя, шчаслівыя! І ўся іх сям'я была шчаслівая, — вось так!
|
![]() ![]() ![]() |
|||
|
© Василий Петрович Sеменов 2001-2012
Сайт оптимизирован для просмотра с разрешением 1024х768
НЕ РАЗРЕШАЕТСЯ КОММЕРЧЕСКОЕ ИСПОЛЬЗОВАНИЕ МАТЕРИАЛОВ САЙТА!